Πέμπτη 5 Ιουνίου 2014

Το καραμελόδεντρο - Τασούλα Τσιλιμένη

Δυο παιδιά, ο Στέλιος και η Βάλια πήγαν να επισκεφτούν τη γιαγιά τους. Μόλις πήγαν εκεί, έφεραν τη βροχή. Η Βάλια θέλει να γίνει ποιητής και φωτογράφος. Όλο βγάζει ποιήματα δικά της ή φωτογραφίες. Ενώ ο Στέλιος θέλει να γίνει αρχαιολόγος. Κάποια μέρα που ήταν στο χωριό η θεία Σοφία τους φώναξε : " Στέλιο, Βάλια, ελάτε γρήγορα!". Τότε αυτοί ανέβηκαν τις σκάλες για να δουν τι ήταν. Ήταν ένα ουράνιο τόξο. Πρώτη φορά τα παιδιά έβλεπαν ουράνιο τόξο. Η Βάλια το φωτογράφισε και ο Στέλιος είπε πως οι παλιοί πίστευαν πως ήταν ο δρόμος της Ίριδας. Βικτωρία






Ἶρις – η χρυσόπτερη θεά του Λόγου και της Δικαιοσύνης








του ΣΩΤΗΡΗ ΜΠΕΚΑΚΟΥ
Υποψήφιου Διδάκτορα στην Γλωσσολογία
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Ίρις - Καταγωγή
Η Ίριδα ήταν κόρη του Θάμαντα και της Ωκεανίδας Ηλέ

κτρας. Φορούσε κοντό χιτώνα, χρυσά φτερωτά πέδιλα και κρατούσε στο χέρι κηρύκειο. Ήταν φτερωτή και ορμητική σαν θύελλα, γνωστή ως πιστή και γοργοπόδαρη αγγελιοφόρος των θεών. Μετέφερε τα μηνύματά τους, είτε σε άλλους θεούς, είτε στους ανθρώπους, ή πάλι της ανέθεταν να μεσολαβεί ανάμεσα στους θεούς, κάθε φορά που προέκυπτε κάποιο πρόβλημα. Αδερφές της θεωρούνταν οι Άρπυιες, που ήταν κι αυτές φτερωτές, ανάλαφρες και αεικίνητες, σαν τον άνεμο και τη θύελλα και ζευγάρωνε με τον Ζέφυρο.
Βασικό της καθήκον ήταν να συμβάλλει στην απονομή δικαιοσύνης, κάθε φορά που ξεσπούσαν καβγάδες ή αντιζηλίες στον Όλυμπο μεταξύ των θεών, ή ακόμη σε περίπτωση που κάποιος θεός έλεγε ψέματα. Τότε η Ίριδα έπρεπε να πετάξει ψηλά μέχρι την κατοικία της Στύγας, εκεί όπου ο Ουρανός στηριζόταν πάνω σε ασημένιες κολόνες. Από το σημείο εκείνο έπεφτε το περίφημο ιερό νερό της Στύγας, με το οποίο γέμιζε η Ίριδα ένα χρυσό κύπελλο και το πήγαινε στον Όλυμπο. Αν κάποιος θεός ορκιζόταν στο νερό αυτό ψέματα, έπεφτε κάτω αμέσως, χωρίς πνοή και χωρίς να έχει τις αισθήσεις του κι έμενε έτσι για πολύ καιρό• δεν έτρωγε αμβροσία ούτε έπινε νέκταρ. Στη συνέχεια έμενε για εννιά χρόνια αποκλεισμένος από τα συμπόσια των θεών, καθώς και από την προστασία τους.
Η Ίριδα δεν εκτελούσε μόνο τις αποστολές που της ανέθεταν, αλλά συχνά αναλάμβανε και η ίδια πρωτοβουλία. Στην Ιλιάδα τη βλέπουμε να ορμά και να βγάζει από τη μάχη την Αφροδίτη, που είχε πληγωθεί. Επίσης μπαίνει στο δωμάτιο της Ελένης και την προτρέπει να βγει έξω και να καμαρώσει τον Πάρη και τον Μενέλαο, που πρόκειται να μονομαχήσουν. Συχνά προπορεύεται στις γαμήλιες τελετές του Ολύμπου και παραστέκει τη νύφη, όπως στους γάμους της Θέτιδας και του Πηλέα ή του Δία και της Ήρας.
Βασική αποστολή της Ίριδας -και εξαιρετικά σημαντική- ήταν να μεταφέρει τις εντολές του Δία στους άλλους θεούς, συνήθως στον Ποσειδώνα. Μπορούσε όμως να μεταφέρει και μηνύματα άλλων θεών, όπως είχε συμβεί με την περίπτωση της Λητώς• οι Ολύμπιες θεές, εκτός της Ήρας, κάλεσαν την Ίριδα να επέμβη, ώστε να μπορέσει η Λητώ να γεννήσει επιτέλους τα παιδιά της, την Άρτεμη και τον Απόλλωνα. Η Ήρα, όπως είναι γνωστό, την καταδίωκε και δεν την άφηνε να γεννήσει, κρατώντας στον Όλυμπο την Ειλείθυια, τη θεά που προκαλούσε τους πόνους του τοκετού. Έτσι, η γέννα δεν έλεγε ν' αρχίσει, οπότε η Ίριδα πήγε στον Όλυμπο για να τη φέρει κοντά στην ετοιμόγεννη κρυφά από την Ήρα, αφού υποσχέθηκε ότι θα της δώσει ένα περιδέραιο με εννιά χάντρες σε χρυσή κλωστή. Έτσι ακριβώς την είχαν συμβουλέψει οι θεές του Ολύμπου.
Σ' άλλες περιπτώσεις η Ίριδα μπαίνει στην υπηρεσία της ίδιας της Ήρας• στην Ιλιάδα πείθει για λογαριασμό της τον Αχιλλέα να ξαναμπεί στη μάχη, μόλις σκοτώνεται ο φίλος του Πάτροκλος κι ο Έκτορας θέλει να πάρει το πτώμα του ήρωα.
Αργότερα φαίνεται πως πίστευαν πως η Ίριδα μπήκε στην αποκλειστική υπηρεσία της Ήρας• τη φαντάζονταν καθισμένη κάτω, μπροστά στο θρόνο της θεάς, σαν τον πιστό της σκύλο. Δεν έφευγε ποτέ από κοντά της και λαγοκοιμόταν εκεί. Φορώντας τη ζώνη και μη βγάζοντας ποτέ τα πέδιλά της, ήταν πάντοτε σ' επιφυλακή, μήπως τυχόν και της ανατεθεί ξαφνικά κάποια νέα επείγουσα αποστολή από τη βασίλισσα των θεών.
Κάθε φορά που η Ίριδα έπρεπε να πάει μήνυμα στους ανθρώπους από μέρους κάποιου θεού, έπαιρνε τη μορφή κάποιου θνητού. Για παράδειγμα, μεσολάβησε στους Τρώες με τη μορφή ενός γιου του Πρίαμου ή παρουσιάστηκε στην Ελένη ως κουνιάδα της. Η συμπεριφορά της προς τον Αχιλλέα υπήρξε, μάλιστα, ιδιαίτερα ευνοϊκή• όταν ο Πάτροκλος, νεκρός πια, επρόκειτο να καεί στην πυρά, ο Αχιλλέας επικαλέστηκε τους ανέμους, για να φουντώσει η φωτιά με το φύσημά τους.
Η Ίριδα τότε έσπευσε να τους συναντήσει αμέσως, ώστε να πραγματοποιηθεί η επιθυμία του ήρωα. Πραγματικά, τους βρίσκει συγκεντρωμένους στη σπηλιά του Βοριά, όπου ήταν καλεσμένοι σε συμπόσιο. Τους διακόπτει για να τους εξηγήσει το λόγο της άφιξής της και να τους μεταφέρει την ευχή του Αχιλλέα. Ως τόπος λατρείας της Ίριδας είναι γνωστός μόνο ένας στην αρχαιότητα, το νησί της Εκάτης, που βρισκόταν κοντά στη Δήλο. 

Ο Όμηρος και ο Αριστοτέλης ήταν οι πρώτοι που έδωσαν στο όνομα "ΙΡΙΣ"την σημασία του "Ουράνιου Τόξου" και ο Όμηρος θεωρεί ότι η αρχαία θεά Ίριδα ήταν εκείνη που με τα φτερωτά της σανδάλια χόρευε και έτρεχε γρήγορα, ενώ απ'όπου περνούσε σκορπούσε χρώματα και λουλούδια. Γι'αυτό και είναι και όνομα πολλών λουλουδιών....
Η Θεά Ίρις αναφέρεται συχνά από τον Όμηρο στην Ιλιάδα ως αγγελιοφόρος των θεών, ιδιαίτερα του Δία και της Ήρας, αλλά και των άλλων θεών.
Έχει φτερά και τρέχει αμέσως προς εκτέλεση των παραγγελιών. Μεταβαίνει μετά από παράκληση του Αχιλλέα στην κατοικία του Ζέφυρου και του Βορέου και τους προτρέπει να ενδυναμώσουν την πυρά του Πάτροκλου. .
Στην «Θεογονία» του Ησίοδου παρουσιάζεται ως αδερφή των Αρπυιών και κόρη του Θαύμαντος και της ωκεανίδας Ηλέκτρας, γι’ αυτό και ο Ησίοδος την αποκαλεί «Θαυμαντιάς».
Στην αρχαία ελληνική τέχνη η Ίριδα απεικονίζεται περισσότερο στα αγγεία και λιγότερο σε μεγαλοπρεπή μνημεία.
Στο «Αγγείο του Φρανσουά» (Vase Francois) – 3ος αι. π.Χ» έχουμε την πιο όμορφη αναπαράσταση της Ίριδας, η οποία προηγείται της πομπής μαζί με τον Κένταυρο Χείρωνα. Το αγγείο αυτό εμφανίζει την Ίριδα να μεταβαίνει στο σπίτι της Θέτιδας, για να την παραλάβει, με σκοπό να τελέσει τον γάμο της με τον Πηλέα.
Συνήθως παρίσταται με φτερά πάνω στους ώμους (λευκώλενος) και κρατά στο χέρι της το κηρύκειον, όπως και ο Ερμής. Άλλοτε, αντί για φτερά, εμφανίζεται να φορά φτερωτά πέδιλα και να τρέχει χορεύοντας και κουνώντας ρυθμικά τα χέρια της.
Πολύ όμορφη είναι η εμφάνιση της Ίριδας επάνω σε ερυθρόμορφο αγγείο του 470 π.Χ., το οποίο αναπαριστά τον μύθο του Ίδα και της Μάρπισσας, χάρις στην οποία ξέσπασε και η έριδα ανάμεσα στον Απόλλωνα και την Ίδα. Φέρει χιτώνιο, κρατά κηρύκειο στο χέρι, έχει επάνω στους ώμους της απλωμένα τα φτερά της και φορά φτερωτά πέδιλα.
Η παρουσία του ονόματος «Ἶρις» στον Όμηρο δείχνει ότι το όνομα αυτό δεν επινοήθηκε από τον Όμηρο ή τον Ησίοδο, αλλά ότι προϋπήρχε και δήλωνε το ουράνιο τόξο κατά τους πανάρχαιους χρόνους.


























Ίριδες

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου